Wanneer wordt passie een obsessie?

Over leiderschap wordt veel gesproken en geschreven. Boeken vol met allerlei definities en theorieën over leiderschap. Van ‘autocratisch leiderschap’ via ‘situationeel leiderschap’ naar het tegenwoordig – o zo hippe – ‘dienend leiderschap’.

Passie van een leider

Waar we het allemaal ongetwijfeld over eens zijn is het feit dat de leider een visie heeft over waar naartoe met zijn of haar bedrijf. De leider is vaak als ondernemer gestart met de diepgewortelde overtuiging dat zijn/haar dienst of product een groot gat in de markt zal opvullen. Een inhoudelijke specialist, maar ook per saldo een leider? Dit type ondernemer wordt vaak gekenmerkt door een grote hoeveelheid passie (De Dikke van Dale omschrijft passie als: hartstocht, drift, hartstochtelijke liefhebberij).

Onlangs keek ik op de Belgische tv naar een documentaire over Sergio Hermans die zijn sterren restaurant sloot om vervolgens een nieuw restaurant in Antwerpen te openen. De passie waarmee deze man zijn vak als topkok uitoefent is onnavolgbaar. 18 tot 20 uur per dag werken is voor hem niet ongewoon en hij verwacht dezelfde soort passie en inzet van zijn medewerkers. Zijn standaard uitdrukking is: “Buzze geven gast”….. Hij verwacht altijd meer dan 100% inzet.

Daar wringt dan ook meteen de schoen. Hoe lang houdt een mens – en met name zijn omgeving – het vol om altijd maar het uiterste van zichzelf en anderen te verlangen? In een dergelijke situatie bestaat het levensgrote risico dat passie een obsessie wordt (De Dikke van Dale omschrijft obsessie als: dat wat iemand onophoudelijk in zijn gedachte bezig houdt).

Of obsessie van een leider?

Een ander voorbeeld. Kort geleden raakte ik in gesprek met een ondernemer die, vanuit de eerder omgeschreven overtuiging, een kleine 20 jaar geleden een bedrijf startte. Hij had gelijk gekregen. Binnen 20 jaar was zijn bedrijf uitgegroeid tot marktleider op zijn werkgebied met een mooie omzet en nog mooier resultaat. Onlangs verkocht hij zijn bedrijf voor veel geld.

Op mijn vraag hoe hij dit succes voor elkaar had gekregen, was zijn antwoord: 20 jaar knetterhard werken en niets of niemand vertrouwen behalve je eigen intuïtie. Trots vertelde hij mij dat zijn organisatie altijd op 105% van de maximale capaciteit draait, dat geldt voor zowel mens als machine. En dat hij voor zichzelf een schaduwboekhouding voert waar niemand vanaf weet, omdat dan alleen hij de exacte marges kent. De opmerking: “… die verkopers geven altijd alles alleen maar weg…” spreekt daarbij boekdelen. Ook vertelde hij dat zijn personeel zo loyaal is aan hem, en graag voor hem werkt.

Toen we daarna een rondgang door het bedrijf maakten, viel het me sterk op dat niemand ons aankeek of groette. Ze keken allemaal weg en hadden het druk. Geen gemoedelijke of hartelijke sfeer. Maar kil en afstandelijk.

Toen ik na het bezoek naar huis reed dacht ik: hier is de passie van de ondernemer omgeslagen in een obsessie en hij heeft het niet eens in de gaten. Ik had sterk het gevoel dat de medewerkers geen enkele vorm van vertrouwen van de ondernemer hadden en slechts zijn orders uitvoerden. Vanuit de ondernemer geredeneerd: ‘my way or the highway’.

Natuurlijk kun je inhoudelijk veel leren van dergelijke ondernemers. De fijne kneepjes van het (inhoudelijke) vak onder de knie krijgen. Maar is het als werknemer fijn om in dit soort bedrijven en voor dergelijke ondernemers te werken? Ik durf het te betwijfelen…….!

Als je nu ondernemer bent met veel passie voor je vak, dan lijkt mij het hoogst haalbare deze passie op een gezonde manier over te brengen op en te delen met je medewerkers. Geef ze – binnen kaders – de vrijheid dezelfde passie te ontwikkelen en weer verder te geven. Uiteraard gaat dit met vallen en opstaan, maar uiteindelijk wordt iedereen daar beter van.

Leiderschap anno 2015

Zorg er als leider voor dat juist je mensen zich als individuen en als team kunnen ontwikkelen en faciliteer dit proactief. Op deze manier creëer je medewerkers met passie, plezier en commitment. En kun je tegen het einde van je carrière zelf ook nog eens passievol terugkijken op hetgeen je samen met hen bereikt hebt.

Hebben we hier wat jou betreft een treffende definitie van leiderschap anno 2015 te pakken?